Türk Müziği Kültür Mirasının Dijitalleştirilmesi Projesi T.C. Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı İstanbul Kalkınma Ajansı - Yaratıcı Endüstriler Mali Destek Programı 2021

İTÜ Türk Musiki Devlet Konservatuarı, Türk Müziği eğitimi veren ilk konservatuar olarak 1975 yılında kurulmuş ve kuruluşundan itibaren oluşturduğu arşivi ile Türk Müziği alanında İstanbul'un ve Türkiye'nin öncelikli başvuru merkezi olmuştur. Arşiv, 2009 yılında Kütüphane ve Dokümantasyon Daire Başkanlığına bağlanarak Prof. Ercümend Berker & Prof. Ş. Şehvar Beşiroğlu Kütüphanesi, Arşiv ve Dokümantasyon Merkezi adı altında bir Türk Müziği ihtisas kütüphanesi olarak hizmetini sürdürmüştür. Merkez, günümüzde ise yurt içi ve yurt dışından Türk Müziği kaynaklarının danışıldığı bir araştırma merkezi olma özelliği taşımaktadır.

İTÜ Türk Musiki Devlet Konservatuarı, İstanbul Kalkınma Ajansı tarafından desteklenen bu proje ile çoğunun tarihsel değeri olan Türk Müziği kaynaklarının korunması, tanıtılması, gelecek kuşaklara aktarılabilmesi, Türk Müziği kültürünün dünyadaki temsilinin kuvvetlendirilmesi ve geniş kitlelere ulaştırılabilmesi için bu kaynakların dijital bir platformdan sunulmasını hedeflemektedir. Türk Müziği akademisyenleri, araştırmacıları, sanatçıları ve öğrencilerinin Türk Müziği'nin zengin külliyatına zaman ve mekan sınırlaması olmadan çevrimiçi erişebilmesi amaçlanmaktadır.

Projede, içerisinde önemli müzik insanlarına ait arşivlerin bulunduğu yaklaşık 40.000 materyalden oluşan bir koleksiyon üzerinde çalışılacaktır. Bu koleksiyon içerisinde yazma ve matbu pek çok çeşitte nota başta olmak üzere arşiv belgeleri, fotoğraflar, afişler, konser davetiyeleri ve çalgılar gibi farklı bilgi kaynağı türleri de mevcuttur. Proje, açılacak arşivler sayesinde varlığı henüz bilinmeyen notaların gün yüzüne çıkarılması açısından önem teşkil etmektedir. Çeşitli kurumların, derneklerin ve yayıncıların nota yayınlarına da ulaşabilmek mümkün olacaktır. Proje sayesinde Türk Müziği araştırmalarına yeni çalışma alanları açılacağı gibi eserler üzerinde yapılacak edisyon kritik çalışmalarına da imkan sağlanacaktır.

Projede kapsamında bir diğer hedef grup görme engelli Türk Müziği mensuplarıdır. Merkez, görme engellilere yönelik olarak YÖK ve İTÜ tarafından belirlenen mevzuat çerçevesinde hizmet verebilmeyi amaçlamaktadır. İTÜ TMDK mensubu olanlar başta olmak üzere görme engelli Türk Müziği mensuplarının ihtiyaçları ve söz konusu mevzuat göz önünde tutularak uygun dijital içerik geliştirilecektir. Proje ile İTÜ Türk Musikisi Devlet Konservatuarı müfredatından seçilen 500 Türk Müziği eserinin Braille dijital nota formatına aktarılması, bu alanda eğitim alan görme engellilerin kullanabilecekleri bir veritabanı oluşturulması hedeflenmektedir.

Projenin görme engellilere yönelik olan kısımlarında, konuyla ilgili tecrübesi olan Eğitimde Görme Engelliler Derneği’nin desteği sağlanacaktır. Dernek, bu alandaki deneyimlerini proje ekibiyle paylaşacaktır. Ayrıca, proje kapsamında üretilen Braille dijital notalar Merkez’in çevrimiçi veri tabanının yanı sıra, Derneğin web sayfası üzerinden de daha geniş bir kitleye ulaştırılacaktır.

Türkiye Diyanet Vakfı İslam Araştırmaları Merkezi (İSAM) projeye iştirakçi olarak katılmaktadır. Bünyesinde bulunan Türk Müziği nota arşivlerini kataloglayarak web üzerinden araştırmaya sunmuş olan kuruluş, çalışma alanı bakımından, mevcut proje için temel teşkil edebilecek deneyime sahiptir. İştirakçi kuruluş, kütüphanecilik ve arşivcilik alanlarında her türlü deneyimini paylaşma ve fikir alışverişinde bulunma rolünü üstlenmiştir.

Projede İTÜ Türk Musiki Devlet Konservatuarı’nın değerli öğretim üyelerinden oluşan danışma kurulu ile birlikte toplam 30 kişi görev alacaktır. Projenin 12 ayda tamamlanması ve proje çıktılarının bilimsel toplantılar ile ilgililerine duyurulması hedeflenmektedir.

Yüzyıllık engin bir mirasın yansıması olan musiki kültürümüzün günümüze intikaliyle birlikte gelecek nesillere aktarılmasına destek olmak aynı zamanda öz kültürümüze sahip çıkmak ve küresel ölçekte bu zenginliği temsil etmekle eş değer bir anlam taşımaktadır. Bu itibarla da bu desteğin öncüleri sanat kültürümüz adına büyük bir teşekkürü hak etmektedir.  Ülkemizin, 1975 yılında kurulmuş ilk Türk Musikisi Devlet Konservatuarı olarak; İstanbul Kalkınma Ajansı, Yaratıcı Endüstriler Mali Destek Programı’na teşvikleri için İTÜ Rektörümüz Prof. Dr. İsmail Koyuncu’ya ve on iki aylık program kapsamındaki bütün destekleri için İstanbul Kalkınma Ajansı’na (İSTKA) ve Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı’na şükranlarımızı sunarız.

Prof. Dr. Ali TÜFEKÇİ

İTÜ Türk Musikisi Devlet Konservatuarı Müdürü